قدس آنلاین: دولت آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران در حال پیش بردن دو نقشه به موازات یکدیگر است. آمریکایی‌ها در حالی تلاش دارند قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران را به تصویب برسانند که برخی از اعضای شورای امنیت همانند چین و روسیه آن را برخلاف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت می‌دانند. با این حال، آمریکا در صورت ناکامی در اجرای این نقشه، قصد دارد سراغ نقشه بعدی که فعال‌سازی مکانیسم ماشه است برود. امکان بازگرداندن تحریم‌ها از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه و اینکه این ادعای آمریکا از نظر حقوقی تا چه میزان قابل پیگیری است، پرسشی بود که در گفت‌وگو با حسن بهشتی‌پور؛ تحلیلگر مسائل بین‌الملل به بررسی آن پرداخته‌ایم.
آمریکا تهدید کرده در صورتی که در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران موفق نشود از طریق مکانیسم ماشه که در برجام آمده برای بازگرداندن تمامی تحریم‌ها علیه کشورمان استفاده خواهد کرد. نحوه و استدلال انجام این اقدام توسط آمریکا چگونه است؟
آمریکایی‌ها عنوان می‌کنند که باید بین قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام تفکیک قائل شد و استدلالشان این است گرچه ما از برجام خارج شدیم اما از قطعنامه ۲۲۳۱ خارج نشده‌ایم و همچنان می‌توانیم سازوکار بازگشت قطعنامه‌های تحریمی معروف به مکانیسم ماشه را فعال کنیم، اما این ادعا در حالی است که قطعنامه ۲۲۳۱ عیناً ۱۹۰ صفحه توافق برجام را در ذیل خود آورده بدون اینکه چیزی بر آن کم و زیاد شود؛ بنابراین آمریکا وقتی برجام را رد کرده نمی‌تواند قطعنامه تصویب شده در شورای امنیت را که خودش هم به آن رأی داده بخشی از آن را بپذیرد و قسمتی را که به نفعش نیست نادیده بگیرد. به هر حال آمریکا متعهد بوده که تحریم‌ها را بردارد یا به حالت تعلیق درآورد اما این اقدام‌ها را انجام نداد و از برجام خارج شد، بنابراین اکنون دیگر نمی‌تواند پس از خروج از برجام مدعی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شود. البته آمریکا در پی این است از طریق کشورهایی مانند انگلیس و فرانسه مکانیسم ماشه را فعال کند چون این دو کشور کماکان در برجام هستند و این امکان را دارند که مکانیسم را فعال کنند، منتها ایران پیش‌تر در نامه‌ای در همان زمان که کاهش تعهدات برجامی را کلید زد رسماً و صریحاً اعلام کرده اگر اروپایی‌ها بخواهند مکانیسم ماشه را فعال کنند ایران هم عملاً همکاری‌هایش را با آژانس انرژی اتمی پایان می‌دهد.
ایران در حال اجرای پروتکل الحاقی است اما در صورتی که آن‌ها مکانیسم ماشه را فعال کنند عملاً ایران پروتکل الحاقی را اجرا نخواهد کرد. حتی مطرح شده ایران امکان دارد از پیمان ان‌پی‌تی که پیمان پایه و مادر است خارج شود، در این صورت وضعیت بسیار پیچیده‌تر می‌شود و مطمئناً این شرایط نه به نفع ایران است نه به نفع طرف مقابل. اکنون باید دید در چنین مسیری که طراح اصلی آن اسرائیلی‌ها هستند و آمریکا را در دام انداخته‌اند، می‌توانند انگلیس و فرانسه را هم به چنین ماجرایی بکشانند یا نه؟
البته چین و روسیه همچنان مخالف تشدید فشارها به ایران و مسیری هستند که آمریکایی‌ها در پیش گرفته‌اند. دو سال از زمان اقدام‌های تشدیدآمیز آمریکا علیه ایران می‌گذرد و خود آن‌ها هم متوجه شده‌اند مسیری که از دو سال قبل در پیش گرفته‌اند مسیر اشتباهی بوده چون با خروج از برجام عملاً راه هر گونه بازگشتی را برای خودشان بسته‌اند. آمریکا به خوبی می‌داند اگر اکنون در برجام بود می‌توانست مسیر مکانیسم ماشه را فعال کند اما چون رسماً از برجام خارج شده دیگر نمی‌تواند هیچ گونه ادعایی داشته باشد.
از طرفی هم تحریم‌های تسلیحاتی مربوط به شورای امنیت سازمان ملل است و بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ پس از هشت سال تحریم‌ها خود به خود برداشته می‌شود، بنابراین آمریکا برای اینکه بخواهد جلو این موضوع را بگیرد باید فقط مکانیسم ماشه را فعال کند در غیر این صورت راه حل دیگری ندارد.
بحث مربوط به لغو تحریم‌های تسلیحاتی موضوعی است که در برجام آورده شده و چون دوره تمدید لغو تحریم‌ها در اکتبر ۲۰۲۰ تمام می‌شود بنابراین آمریکا به دنبال این است تا لغو تحریم‌ها تمدید نشود مگر اینکه انگلیس، فرانسه یا آلمان دوباره مکانیسم ماشه را فعال کنند که این مسئله هم به نوعی پرونده ایران را وارد مرحله بسیار پیچیده و چندوجهی خواهد کرد و کار برای تمامی طرفین دشوار می‌شود.
تمدید تحریم‌های تسلیحاتی از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه تا چه حد از نظر حقوقی قابل پیگیری است؟
آمریکایی‌ها چون خودشان از برجام خارج شده‌اند، به نوعی خودشان را از حقوق و امتیازات موجود در برجام سلب کرده‌اند اما با این حال آن‌ها قصد دارند به ماده ۱۰ قطعنامه رجوع کنند، در حالی که اساساً وقتی از توافق خارج شده‌اند دیگر این موضوع که بتوانند مکانیسم ماشه را فعال کنند موضوعیتی ندارد و چنین اختیاری را آمریکا از خودش محروم کرده است. این موضوع اشتباه بزرگی بوده که آمریکایی‌ها مرتکب شدند و اسرائیلی‌ها عملاً آمریکا را به این وادی کشاندند. من فکر نمی‌کنم کسی در دنیا از آمریکا بپذیرد که وقتی از برجام خارج شده درباره نحوه اجرا یا موارد استناد به آن صحبت کند.
مجموعه امکانات و راه‌حل‌های ایران برای پاسخگویی به اقدام‌های آمریکا و اروپاییان چیست؟
ایران می‌تواند تا مادامی که مکانیسم ماشه اجرا نشده همکاری خود را با آژانس ادامه بدهد. جدای از آن، کشورمان باید اقدام‌های اقتصادی را در نظر داشته باشد تا تحریم و اثرگذاری آن را از دست آمریکایی‌ها بگیرد. بهترین کار این است که آمریکایی‌ها بدانند تحریم علیه ایران کارآمدی لازم را ندارد و این هم در سایه انجام اصلاحات اقتصادی است که باید صورت گیرد. اصلاح نظام بانکداری یا نظام مالیاتی و نیز گسترش تولید، مجموعه اقدام‌هایی است که موجب می‌شود اقتصاد ایران وضعیت بهتری پیدا کند و تحریم‌های آمریکا کمرنگ‌تر شود. نخستین و مهم‌ترین این است که کشورمان ابزار تحریم و اثرگذاری آن را از دست آمریکا خارج کند که راه‌حل آن‌ها با افزایش توان هسته‌ای نیست بلکه با افزایش توان اقتصادی است، بنابراین وقتی توان اقتصادی کشور بالا رفت آمریکایی‌ها در عمل می‌بینند تحریم‌هایشان بی‌خاصیت شده و اهداف مورد نظر آنان را تأمین نمی‌کند.
انتهای پیام/
نظر شما